Alergia na roztocza kurzu domowego należy do najczęstszych przewlekłych alergii wziewnych w Polsce i w całej Europie. Pacjenci często nie zdają sobie sprawy, że objawy, które narastają szczególnie rano, wieczorem lub w okresie zimowym, mogą wynikać z kontaktu z mikroskopijnymi organizmami obecnymi praktycznie w każdym domu. Pomimo tego że objawy alergii na roztocza bywają na tyle powszechne i niespecyficzne, iż wielu pacjentów bagatelizuje problem, to jednak ta alergia ma potencjał prowadzenia do przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej nosa, do zaostrzeń astmy alergicznej oraz do znacznego pogorszenia jakości życia.
Scena kliniczna, która pokazuje rzeczywistość pacjentów.
Wyobraźmy sobie pacjenta, który codziennie budzi się z zatkanym nosem, przewlekłym kaszlem rano oraz dyskretnym uczuciem zmęczenia, które nie mija pomimo dobrego snu. Karta pacjenta wygląda na stabilną, wyniki wstępne mogą wydawać się prawidłowe, a mimo tego dolegliwości trwają. I dopiero szczegółowe, ukierunkowane badania alergologiczne wskazują, że problemem nie jest infekcja, nie jest to reakcja sezonowa, lecz przewlekły kontakt z roztoczami. Takie sytuacje w praktyce klinicznej alergologów pojawiają się często, ponieważ pacjentom trudno uwierzyć, że coś tak niewidocznego może mieć tak wyraźny wpływ na codzienne funkcjonowanie.
Czym właściwie są roztocza i dlaczego wywołują reakcję alergiczną?
Roztocza kurzu domowego to mikroskopijne pajęczaki, żyjące głównie w materacach, pościeli, dywanach, tapicerowanych meblach, zasłonach i pluszowych zabawkach. Żywią się głównie złuszczonym naskórkiem ludzkim i zwierzęcym. Alergenem nie jest samo roztocze jako organizm, lecz jego odchody, fragmenty ciała oraz białka zawarte w nich.
Mechanizm immunologiczny polega na tym, że układ odpornościowy pacjenta, który jest predysponowany genetycznie lub immunologicznie, traktuje te białka jako zagrożenie. Dochodzi wtedy do nadmiernej aktywacji komórek tucznych, limfocytów Th2 oraz wytwarzania przeciwciał IgE skierowanych przeciwko białkom roztoczy. Ta nadmierna odpowiedź immunologiczna prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej nosa i dróg oddechowych. W konsekwencji pacjent doświadcza objawów, które często mylone są z niekończącym się katarem, z nawracającymi przeziębieniami, z “ciągle zatkanym nosem” lub z kaszlem porannym niewyjaśnionego pochodzenia.
Typowe objawy alergii na roztocza
Objawy mogą występować przez cały rok, jednak zwykle nasilają się jesienią i zimą, kiedy więcej czasu spędzamy w pomieszczeniach i gdy rzadziej wietrzymy mieszkania. Najczęściej pojawiają się:
-
przewlekła blokada nosa
-
wodnisty katar
-
świąd nosa i kichanie seriami
-
poranny kaszel
-
chrypka
-
uczucie pogorszonej wydolności oddechowej rano
-
zaostrzenia astmy alergicznej
-
przewlekłe uczucie zmęczenia
Pacjent często opisuje to jako: “ciągle wyglądam jak przeziębiony, ale nigdy nie mam gorączki”. I właśnie w takich sytuacjach powinniśmy podejrzewać możliwy związek z roztoczami.
Głos kliniczny eksperta PESMED
“W przypadku alergii na roztocza kluczowa jest wczesna diagnostyka i konsekwentne prowadzenie pacjenta. Wielu chorych trafia do nas po latach przewlekłych objawów, które były bagatelizowane. Tymczasem właściwe leczenie i immunoterapia mogą całkowicie odmienić jakość funkcjonowania na co dzień” – dr Agata Michalska, specjalista alergologii PESMED Bydgoszcz
Diagnostyka alergii na roztocza
Pacjent, który podejrzewa alergię, powinien zgłosić się do alergologa, szczególnie wtedy gdy objawy są przewlekłe, powtarzalne i jeśli nie pojawia się gorączka. Proces diagnostyczny obejmuje:
-
wywiad medyczny i analiza wzorców objawów
-
testy skórne punktowe z alergenami roztoczy
-
badania krwi IgE specyficzne dla alergenów roztoczy
-
ewentualnie testy komponentowe
Warto podkreślić, że testowanie powinno być prowadzone przez lekarza alergologa, ponieważ czasem istnieją alergie mieszane lub współistniejące (np. roztocza + sierść kota), które znacząco zmieniają strategię leczenia.
Leczenie alergii na roztocza w PESMED
Leczenie jest wielopoziomowe i obejmuje:
-
farmakoterapię kontrolującą objawy
-
redukcję ekspozycji w środowisku domowym
-
immunoterapię swoistą, która może zmienić przebieg choroby
Immunoterapia alergenowa stanowi jedyną terapię przyczynową, która może prowadzić do trwałej poprawy tolerancji immunologicznej organizmu.
Ograniczanie ekspozycji na roztocza
Warto zastosować:
-
pranie pościeli w temperaturze minimum 60°C raz w tygodniu
-
stosowanie pokrowców antyroztoczowych na materace i poduszki
-
częste wietrzenie pomieszczeń
-
redukcja zbędnych tkanin i tapicerowanych powierzchni
-
oczyszczacze powietrza HEPA
-
dokładne odkurzanie z filtrem HEPA
Te działania nie likwidują alergii, ale znacząco zmniejszają objawy.
Najczęstsze błędy pacjentów
Pacjenci często:
-
mylą symptomy z przewlekłą infekcją
-
czekają kilka lat zanim zgłoszą się do alergologa
-
stosują tylko krople do nosa bez leczenia przyczynowego
-
są przekonani, że alergia “minie sama”
Tymczasem nieleczona alergia na roztocza zwiększa ryzyko rozwoju astmy alergicznej.
Dlaczego warto zgłosić się do lekarza?
Ponieważ objawy często narastają z roku na rok i mogą prowadzić do poważnych powikłań oraz do przewlekłej astmy. W PESMED pacjent otrzymuje pełną diagnostykę specjalistyczną, dostęp do immunoterapii oraz możliwość konsultacji interdyscyplinarnych — ponieważ często pacjenci alergologiczni wymagają współpracy z laryngologiem lub pulmonologiem. W takich sytuacjach współpracujemy wewnątrz centrum również z innymi specjalistami — np. z lekarzem laryngologiem czy z pulmonologiem — co znacząco przyspiesza proces terapeutyczny.
Jeżeli podejrzewasz alergię na roztocza, warto zgłosić się na wizytę do Alergologa, PESMED – rejestracja online
FAQ – 10 najczęstszych pytań pacjentów
1. Czy alergia na roztocza jest sezonowa?
Nie. Objawy trwają cały rok, choć zwykle nasilają się jesienią i zimą, ponieważ wtedy dużo rzadziej wietrzymy pomieszczenia.
2. Czy da się całkowicie usunąć roztocza z domu?
Nie da się ich całkowicie wyeliminować, ale można znacząco ograniczyć ekspozycję.
3. Czy alergia na roztocza może prowadzić do astmy?
Tak — jest to jedno z najważniejszych ryzyk powikłań.
4. Czy oczyszczacz powietrza pomaga?
Tak, o ile posiada filtr HEPA.
5. Czy immunoterapia jest skuteczna w alergii na roztocza?
Tak — jest to leczenie przyczynowe.
6. Czy warto wykonywać testy krwi IgE zamiast testów skórnych?
Obie metody są wartościowe, natomiast dobór metody zależy od pacjenta.
7. Czy alergia na roztocza może dawać tylko kaszel?
Tak — u części pacjentów kaszel poranny może być jedynym dominującym objawem.
8. Czy często widać poprawę po samych działaniach środowiskowych?
Tak, choć zwykle wymaga to połączenia z farmakoterapią.
9. Czy alergia na roztocza może wystąpić u niemowląt?
Tak — objawy mogą pojawić się nawet w pierwszych latach życia.
10. Czy alergia może sama zniknąć?
Zwykle nie ustępuje samoistnie. Leczenie kontroluje objawy i hamuje progresję.